د تراویح جبري لمونځ؛ طالبان په هرات کې خلک وهي

خبریال وېبپاڼه: د طالبانو له خوا پر ښاریانو د سختو بندیزونو له لګولو وروسته، په هرات کې د دې ډلې د غړو لخوا په خلکو د تراویح لمونځ په جبري ډول په جماعت سره اداء کوي.

یو شمېر طالبان په دې شپو کې د هرات ښار په ځینو برخو کې د هغو کسانو په لټه کې دي چې د تراویح په لمانځه کې جومات ته نه ځي.

د هرات اوسېدونکي وايي، دغه طالبان د دې پر ځای چې د جوماتونو په لیکو کې ودرېږي، د مسافرو، دوکاندارانو، درمل پلورونکو او هغه خلک چې د ځینو دلایلو له مخې لمونځ ته نه ځي؛ بلکې د تراویح د لمانځه پر مهال په ګزمه بوخت وي، خلک تلاشي کوي او بیا سخت وهل ورکوي.

په دغه ولایت کې د درملتون یو خاوند د نوم نه ښوودلو په شرط ویلي چې دی د امید سړک پر سر یو درملتون لري او د خلکو د اړتیا له مخې یې درمتلون تر نیمې شپې پورې خلاص وي.
د هرات دغه اوسېدونکې له خبریال وېبپاڼې سره په خبرو کې وايي، چې طالبان تېره اوونۍ د شپې د ۹ او لسو بجو ترمنځ درملتون ته ننوتل او د تراوېح لمانځه ته د نه تلو له امله يې سخت وواهه.
نوموړی زیاتوي:«دوی زما پر درملتون برید وکړ، د روژې په مبارکه میاشت کې یې ماته بدې ردې خبرې وویلې. دوی زه ووهلم، دوی په غیر انساني غږ وویل، بل ځل که د تراویح په لمانځه کې ستاسو درملتون خلاص وي، د خپل ځان په اړه شکایت ونه کړئ. دوی خبرداری ورکړی چې د شپې راځي او داسې خلک به ګوري چې د تراویح لمانځه ته نه ځي.»

د هرات ښار د يوولسمې ناحيې يوه بله اوسېدونکې سميه وايي، چې مېړه يې د روژې په مياشت کې هره شپه د تراويح لمانځه ته ځي، خو د سه شنبې په شپه د مازيګر په ٨ بجو د زوى د ناروغۍ له امله جومات ته نه شو تللى. مېرمن سومیا زیاتوي، چې خاوند یې د شپې په ۹:۰۰بجو له کوره وتلی او هټۍ ته ورغلی، خو د طالبانو له خوا وهل شوی دی.
د هرات اوسېدونکې څرګنده کړه، چې طالبانو د هغې خاوند او د سيمې هټيوال نيولي او خبرداری يې ورکړی، چې که په راتلونکو شپو کې هم جماعت ته حاضر نه شي، له سختې سزا سره به مخ شي.

په هرات ښار کې په جوماتونو کې د تراویح پر مهال د خلکو د نیولو او وهلو لړۍ عادي خبره نه ده.
طالبان پخپله د تراویح د لمانځه پر مهال له جوماته بهر وي او د هغو کسانو په لټه کې وي چې په جومات کې د تراویح لمونځ نه کوي.
د هرات اوسېدونکي وايي چې طالب چارواکي باید خپلو جنګیالیو ته دا وښایي، چې په خلکو په زور لمونځ کول ښې پایلې نه لري.

يو شمېر ديني عالمان د تراويح د لمانځه لپاره د خلکو جبري کول د شريعت خلاف بولي او وايي چې طالبان حق نه لري چې د تراويح په لمانځه کې خلک ووهي.
په هرات کې یو له دیني عالمانو څخه مولوي عبدالناصر خبریال وېبپاڼې ته وویل، چې د تراویح لمونځ سنت دی او په جومات کې له جماعت سره ادا کول یو جلا دود دی. دغه دیني عالم وايي: «شریعت اجازه نه ورکوي چې خلک د یوې معاملې له امله جبري شي. د تراویح لمونځ یو سنت دی او د جماعت لمونځ جلا دود دی. دا ممکنه ده چې یو څوک په کور کې د تراویح لمونځ وکړي، نو طالبان حق نه لري چې یو څوک په زور سره جومات ته راولي.”

دا په داسې حال کې ده چې په هیڅ یوه اسلامي هیواد کې حکومتونه او اسلامي ډلې خلک د تراویح لمونځ ته نه اړ کوي. د تراویح د لمانځه سربیره، طالبان هټیوال او سوداګر مجبوروي چې د جمعې په ورځ هم کار پریږدي.
د جمعې په ورځ له لمانځه مخکې د ټولګټو چارو وزارت چارواکي د کابل پر سړکونو ګزمې کوي او هټیوالو ته امر کوي چې هټۍ وتړي او د جمعې په لمانځه کې ګډون وکړي.

پر دې سربېره طالبانو په تېرو دوو کلونو کې د هرات پر اوسېدونکو ډېر محدوديتونه لګولي دي. د نجونو د منځنیو او عالي ښوونځیو تړل، د پوهنتونونو او د نجونو لیلیې، عامه حمامونه، تفریحي پارکونه، د خیاطانو لخوا د ښځینه جامو ګنډل او له حجاب پرته سفر کول هغه محدودیتونه دي چې پر ښځو لګول شوي دي.
پر دې سربېره د کافي شاپ ددوکانونو بندول، د لوبو زونونه، د انټرنېټ کلبونه، په تفریحي غونډو کې د سګرټ څکول، د ویښتانو پرې کول چې طالبان یې غربي بولي، د ږیرې خرېیل او داسې نور په نارینه وو لګول شوي بندیزونه دي.
په هرات کې د طالبانو دې کلکو محدودیتونو د هرات اوسیدونکي خپه کړي دي.