پاکستان او ټي ټي پي/ محسن داوړ

خبريال ویب پاڼه/ اکستان یو ځل بیا هڅه کوي چې له تحریک طالبان پاکستان (TTP) سره د سولې خبرې بیا پیل کړي. دا په داسې حال کې ده، چې اسلام اباد د یوې نیمې لسیزې د تاوتریخوالي پړه پر داعش ډلې اچوي، چې تر ۷۰۰۰۰ زیات ملکيان او پوځیان یې وژلي دي. د شمالي او جنوبي وزيرستان د وزيرانو، محسود او داوړ قومونو ځايي مشران د جرګو په توګه کارول کيږي ترڅو په افغانستان کې د ټي ټي پي او نورو طالبانو ډلو سره په خبرو اترو کې برخه واخلي – چې ويل کيږي د حقاني شبکې لخوا مرسته شوې ده.
دا جرگې د ټي ټي پي سره خبرو ته د دولت لېوالتيا او په خبرو اترو کې د هغوی د شاملولو لپاره دي. دولت تر اوسه د دغو خبرو اترو په اړه د دغو سیمو اوسېدونکي یا په لویه کچه د هېواد اتباع په اعتماد کې نه دي اخیستي.
له دغې ډلې سره د سولې د خبرو لپاره د پاکستان د حکومت وروستۍ هڅې تېر کال بې پایلې پای ته ورسېدې. له لنډ اوربند وروسته، ټي ټي پي په امنیتي ځواکونو خپل بریدونه زیات کړل او په عملي توګه یې د دولت د تسلیمۍ غوښتنه وکړه.
ناوړه اخطارونه له ټي ټي پي سره د سولې د خبرو اترو نوې هڅې تر سیوري لاندې راولي. د پاکستان مدني ټولنې، د سولې فعالین او ځینې مخالف سیاستوال د اسلام اباد ناکامي په ګوته کوي، چې د اسلامي سخت دریځو په خوشالولو کې بریالي شوي و، خو حکومت او زورواکي یې غږ نه اوري.
موږ اړتیا نه لرو چې تاریخ ته وګورو چې د افراطیانو ملاتړ د اسلام آباد لپاره لږ څه لاسته راوړنې لري.
تېر اګسټ میاشت، په پاکستان کې ځینو کسانو د کابل د طالبانو لاس ته لوېدل او د اشرف غني د حکومت ړنګېدل د یوې “تاریخي بریا” په توګه ولمانځل. د پاکستان جوړښت لپاره د افغان حکومت د سقوط په لیدو خوښ وو، چې دوی یې د هند پلوي ګڼل. ځینو په ښکاره فخر کاوه چې طالبان به د کابل داوطلبي ترسره کړي او پاکستان به سیمه کې د دې هیواد په واکمنۍ کې مرسته وکړي. هغه کسان چې خبرداری یې ورکړی و چې په سیمه کې د افراطیت او ترهګرۍ اور بل شوی دی، پاکستان یې د لویدیځ “خطرناک” او “ترخه ګوډاګی” اعلان کړل.
خو بیا هم افغان طالبانو یوازې هغه کسان مایوسه کړي چې د دوی په تل پاتې وفادارۍ یې هیلې تړلې وې. تر اوسه دغې ډلې د اسلام اباد او ټي ټي پي تر منځ د سولې د خبرو اترو لپاره نیمه زړه هڅه کړې ده، د دې پر ځای چې د دوی د کمولو پر ځای د ټي ټي پي له خوا په بریدونو کې د اندېښنې وړ زیاتوالي ادعا وشي، داسې نښې نشته چې د دې ډلې منتقد مشران دې تسلیمېدو ته چمتو وي. لکه څنګه چې د پاکستان امنیتي چارواکو هیله درلوده.
د طالبانو د دفاع وزیر ملا محمد یعقوب حتی افغانستان کې د ټي ټي پي شتون رد کړی دی. “دا تورونه نامناسب دي. زه دوی ګوښه کوم. موږ به هېچا ته اجازه ورنه کړو چې زموږ خاوره د چا پر ضد وکاروي”.
هغه په یوه تازه مرکه کې وویل: “تېر اګسټ، په پاکستان کې ځینو کسانو د کابل نیول او د اشرف غني د حکومت ړنګېدل د یوې “تاریخي بریا” په توګه ولمانځل. دوی د پاکستان په جوړښت کې د افغان حکومت سقوط یو عناصر باله، چې دوی یې د هند پلوي ګڼل”.
د اسلام اباد دا ډول ادعاوې په عامه توګه ردول دا پوښتنه راپیدا کوي چې ایا د دغه هېواد تاسیس په خپلو محاسبو کې د افغان طالبانو په جوړښت کې څه رول درلود؟ او ایا اسلام آباد د طالبانو د مختلفو ډلو تر منځ د داخلي قدرت د جګړې له پیچلتیاو خبر دی؟
دوه سترې ډلې نن داخل د افغانستان د طالبانو ترمنځ د واک لپاره سره جنګېږي، چې حقاني شبکه او د لوی کندهار مشران دي. حقاني شبکه اوس مهال هڅه کوي چې په افغانستان کې د مشروع شریکانو په توګه خپل اعتبار پیاوړی کړي ځکه چې دوی په پراخه کچه د پاکستان د پراکسيانو په توګه پیژندل کیږي. دغه ضعیف عامه انځور د واک په مخ پر ودې مبارزه کې د حقاني شبکه زیانمنه کړې ده.
د حقانی شبکه په هېواد کی د خپل عامه تصویر د پیاوړي کولو لپاره اوس هڅه کوي چی د پاکستان پر ضد خپل اعتبار څرګند کړي. د دې مشران غواړي وښيي چې دوی بهرني اجنټان نه دي او د خپل هېواد په راتلونکي کې مشروع ونډه لري.
دوهمه برخه
د طالبانو په منځ کې دا داخلي جنجال د ټي ټي پي په برخلیک پورې تړلی دی. په تاریخي توګه، دې ډلې د حقاني شبکې د یوې لومړۍ کرښې دفاعي ځواک په توګه کار کړی دی، چې د خپلو ګټو لپاره یې پاکستان په قبایلي سیمو کې د خوندي پټنځایونو د ساتنې لپاره خپل جوړښت تنظیم کړی دی. حتی کله چې پاکستان د ټي ټي پي د له منځه وړلو لپاره د عملیاتو مشري کوله، دا ډله د حقاني شبکې لخوا د پراخ ملاتړ له امله ژوندۍ پاتې شوه.
په اوسني چاپیریال کې، د حقاني شبکه نه غواړي چې ټي ټي پي بې وسلې کړي، کوم چې د هغې اصلي لومړۍ کرښه دفاعي ځواک او د ځانمرګو بریدګرو او جنګیالیو لومړنی چمتو کوونکی دی. د ټي ټي پي له لاسه ورکول به د دې لامل شي چې حقاني شبکه خپل ټول ملاتړ له لاسه ورکړي. په دې توګه به په افغانستان کې د هغې ګټې محدودې شي چې حقاني شبکه د ټي ټي پي په وړاندې ودرېږي.
د منابعو کمبود او د نړیوالې پیژندنې نشتوالی کیدای شي د طالبانو په لیوالتیا کې مرسته وکړي چې جهادي متحدین لکه ټي ټي پي تعقیب کړي.
دا تصور کول ګران دي چې طالبان به په افغانستان کې ټي ټي پي تر کنټرول لاندې راولي ځکه چې دوی د وړاندیز کولو لپاره هیڅ نه لري او ډېر څه غواړي.
دا د اندیښنې وړ ده ځکه چې په پاکستان کې امنیتي وضعیت په چټکۍ سره خرابیږي. د ټي ټي پي نږدې هره ورځنۍ حملې او د پرمختللي تاکتیکونو او وسلو د نښه کولو په اړه د هغې مخ په زیاتیدونکي تبلیغاتي کمپاین بدمرغي ده. په بلوچستان کې د بېلتون غوښتونکو ډلو له خوا په تاوتریخوالي کې ناڅاپه زیاتوالی د ډېرو پاکستانیانو اندېښنې زیاتې کړي دي.
په ځمکه کې ناڅرګند حالت له هر ځای څخه سخت اخطارونه راوباسي. د امریکا د مرکزي قوماندې مشر جنرال کینیت مکینزي په دې وروستیو کې د خراسان صوبې (ISPK) د اسلامي دولت د زیاتېدو په اړه خبرداری ورکړی و. هغه وويل: “زه باور لرم چې له افغانستان څخه زموږ له وتلو وروسته پاکستان ته ګواښ زيات شوى دى.” د خیبر پښتونخوا په شمال لویدیځ کې هم د پولیسو مشر ورته خبرداری ورکړی و. هغه خبریالانو ته وویل چې د (ISKP) لخوا راپورته شوی ګواښ د ټي ټي پي لخوا وړاندې شوي ګواښ څخه ډېر مهم دی.
د پاکستان د کړکیچن اقتصاد او په ثبات کې د نړیوالو ګټو د کمیدو له امله د امنیتي وضعیت خرابیدل ډیر ګواښونکي ښکاري. په کور دننه لږ امید شتون لري ځکه چې سیاستوالو لا دمخه تاسیس ته ډیر ځای ورکړی دی. دې کار د هغو سختو ګواښونو په اړه چې هیواد ورسره مخامخ دی هر ډول بحثونه شنډ کړي دي.
بیا هم، د افراطیت د مخ په زیاتیدونکي ګواښ څخه حتی خطرناک د پاکستان د پلان نشتوالی او د مقابلې لپاره د ارادې نشتوالی دی. که نړیواله ټولنه نور نه غواړي چې له طالبانو سره جګړه وکړي، نو د پاکستان لپاره نه کومه هڅونه شته او نه هم اړینه ده چې بل څه وکړي.
د داسې مهمو مسايلو د بحث اصلي فورم پارلمان دی، خو تر اوسه د دوه داخلي امنيتي بريفنګونو تر څنګ چې محرم ساتل شوي، په دې اړه هيڅ بحث او مباحثه نه ده شوې. د وړاندې تګ لاره معلومه نه ده، خو دا څرګنده ده چې د اقتصاد له سقوط سره دا امکان نه لري چې دومره لویه مبارزه وشي او بریا ته ورسېږي. له همدې امله موږ ویره لرو چې ډیر ژر به دا ټوله سیمه د وژونکو افراطي ځواکونو لخوا مصرف شي.
څومره چې پاکستان په افغانستان کې له طالبانو سره ډېره پانګونه کوي، په هماغه اندازه به د دې لپاره ستونزمنه وي چې ځان د افراطیت او له هغه ګډوډۍ څخه وباسي چې په هېواد کې د ټي ټي پي له پرله پسې بریدونو او په هېواد کې د بې ثباتۍ له زیاتېدو سره مخ کېږي. یوازینی انتخاب چې پاکستان یې لري دا دی چې په بنسټیزه توګه خپلې امنیتي او بهرنۍ تګلارې ته بدلون ورکړي، د غلطو پالیسیو اهدافو ته د رسیدو لپاره له طالبانو څخه د یوې وسیلې په توګه کار اخیستلو څخه لاس واخلي، او همدارنګه د وسلوالو ډلو د حمایت لاس واخلي
::::
محسن داوړ
نوټ: دا لیکنه په فرایډې ټایم انګریزي رسنۍ کې خپره شوې او موږ یې تاسو ته ژباړه خپره کړه.