د فقر او بیکارۍ زیاتوالی؛ خلک د بشري مرستو کمېدو ته اندیښمن دي

خبریال وېبپاڼه: په افغانستان کې د اقتصادي کړکېچ او د بېکارۍ د کچې د لوړېدو ترڅنګ د نړیوالو مرستو کمېدل د هېواد ډېری بې وزله وګړي اندېښمن کړي دي.

اړمنې کورنۍ وايي، له لوږې څخه د دوی د ژغورلو یوازینۍ لار د مرستندویه ادارو مرسته ده او که دا مرستې کمې شي، بې وزلي او بېکاري به یې ژوند نور هم له ګواښ سره مخ کړي.

اقتصادي کارپوهان هم خبرداری ورکوي چې که بشري مرستې کمې شي، په هېواد کې به یو بشري ناورین رامنځته شي.

بل خوا په افغانستان کې د خوړو د نړیوال سازمان (WFP) چارواکي تاییدوي چې له افغانستان سره د دغه سازمان د مرستو کچه د بودیجې د کمښت له امله راټیټه شوې ده.

د ملګرو ملتونو عمومي منشي د دوحې د غونډې په پای کې اعلان وکړ چې افغانستان له ستر اقتصادي بحران سره مخ دی او د دغه هېواد ۹۰ سلنه وګړي په فقر کې ژوند کوي.

نياز محمد د پنجشېر ولايت اوسېدونکی او د تېر حکومت د پوځ يو سرتېری دی.

نوموړي شاوخوا لس کاله د هېواد په بېلابېلو او لرې پرتو ولایتونو کې د سرتېري په توګه دنده ترسره کړې، خو د جمهوري نظام له سقوط سره یې خپله دنده له لاسه ورکړه.

نیاز محمد له خبریال وېبپاڼې سره په خبرو کې وايي، چې په تېرو دوو کلونو کې یې د مرستندویه ادارو په مرسته د خپلې کورنۍ ځینې اړتیاوې پوره کړې دي.

د هغه په ​​وينا، په پنجشېر کې د خوراکي توکو د نړيوال سازمان له خوا د خوراکي توکو وېش له ٢٠ ورځو راهيسې بند شوى دى.

نیاز محمد وايي: “د طالبانو له راتګ راهیسې موږ څو ځله له مرستندویه ادارو څخه د خوراکي توکو مرستې ترلاسه کړې، خو په دې وروستیو کې دوی د مرستو کارتونه راټول کړل چې WFP بیا موږ ته وویشل.
هغوی موږ ته وویل چې مرستې ختمې شوې دي.»

نیاز محمد زیاتوي: “اوس زه حیران یم چې د خپلو ماشومانو لپاره ډوډۍ چیرته پیدا کړم. هیڅوک موږ په دولتي دندو نه ګماري ځکه چې موږ عسکر وو.”

د کابل ښار اوسېدونکی وحید فرامرز وايي:«زموږ خلک لا ډېرو مرستو ته اړتیا لري او مرستندویه بنسټونه باید خلک یوازې نه پرېږدي او په خپل وخت خپلو مرستو ته دوام ورکړي.
ښځې په کور کې بې کاره دي او نارینه هم کار نه لري. ځینې ​​خلک خپل ماشومان پلوري او بله چاره نه لري. دوی باید دا کار وکړي.»

خو د خوړو د نړیوال سازمان (WFP) چارواکي تاییدوي چې په افغانستان کې د مرستو د کمښت له امله د دغه سازمان د مرستو کچه راټیټه شوې ده.

په افغانستان کې د خوراکي توکو د نړیوال پروګرام ویاند وحیدالله اماني خبریال وېبپاڼې ته وویل: د مرستو د ویش بهیر په ټول افغانستان کې نه دی بند شوی، بلکې د بودیجې د کمښت له امله په ټول هېواد کې د مرستو کچه راټیټه شوې ده.

همدا راز د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوتریش د دوحې د غونډې په پای کې اعلان وکړ چې افغانستان له ستر اقتصادي بحران سره مخ دی او د هېواد ۹۰ سلنه وګړي په بې وزلۍ کې ژوند کوي.

د هغه په ​​وينا، په دغه هېواد کې شپږ ميليونه وګړي له قحطۍ سره مخ دي او نور ٢٨ ميليونه وګړي مرستو ته اړتيا لري.

د ملګرو ملتونو سرمنشي ټینګار کړی چې دغه سازمان په افغانستان کې د خپلو پروژو لپاره د مالي مرستو له کمښت سره لاس او ګریوان دی.

ښاغلي ګوتریش څرګنده کړه، چې د نړۍ د هېوادونو له خوا له افغانستان سره د ژمنو شویو مرستو یوازې شپږ سلنه د ملګرو ملتونو سازمان ته ورکړل شوې او دغه سازمان د ۴،۶ میلیارد ډالرو نورو مرستو ته منتظر دی.

خو د طالبانو تر واکمنۍ لاندې د مالیې وزارت په افغانستان کې د اقتصادي بحران په اړه د ملګرو ملتونو د عمومي منشي څرګندونې له حقیقته لرې او غیر عادلانه بولي.

دغه وزارت د پنجشنبې په ورځ د يوې اعلاميې په خپرولو سره وويل، چې د افغانستان د طالبانو له واکمنۍ وروسته د هېواد په اقتصادي برخه کې مثبت بدلونونه راغلي او د لومړي ځل لپاره له بهرنيو مرستو پرته د هېواد له کورنيو سرچينو څخه کلنۍ بوديجه ورکول کېږي.

د طالبانو په اعلامیه کې راغلي چې د دولتي کارکوونکو د معاشونو ورکول، په کم لګښت د پراختیايي پروژو تمویل، سوداګرو او پانګوالو ته د لازمو اسانتیاوو برابرول او د صادراتو او وارداتو د کچې لوړول هغه موارد دي چې د افغانستان د اقتصاد د ښه کېدو لامل شوي دي.

له بلې خوا د طالبانو د مالیې وزارت له ملګرو ملتونو غوښتي چې د افغانستان د بهرنیو اسعارو د زېرمو د خلاصون او پر بانکي سکټور د لګول شویو بندیزونو د لیرې کولو لپاره کار وکړي.

د اقتصادي چارو کارپوهان خبرداری ورکوي چې که د افغانستان خلکو ته بشري مرستې کمې او یا بندې شي، په هېواد کې به یو بشري ناورین رامنځته شي.

د پوهنتون استاد او د اقتصادي چارو یو کارپوه مجیب عثماني له خبریال وېبپاڼې سره په خبرو کې وویل، چې د مرستو کمول یا بندول به د خلکو پر ټول اقتصاد منفي اغیز وکړي. نن ورځ د کار بازار او په افغانستان کې د کار موندنې کچه د نړیوالو سازمانونو په مرستو پورې اړه لري. د افغانستان روغتیایی سیستم له سقوط سره مخ دی، خو بیا هم توانېدلی چې د خلکو لږ تر لږه غوښتنو او اړتیاوو ته ځواب ووایي او اساس یې مرستې دی.»

د اقتصادي چارو دغه کارپوه زیاتوي:«نن ورځ طالبان ادعا کوي چې موږ په افغانستان کې پولي ثبات ساتلی دی. په حقیقت کې، د پیسو ثبات د بشري مرستو په واسطه ساتل شوی. د دې مرستو بندول به د دماغ د وچولو کچه لوړه کړي؛ ځکه چې اوس هم داسې اشخاص شته چې غواړي خپل هېواد ته خدمت وکړي. “له بده مرغه کله چې مالي اسانتیاوې نه وي، ټول نظام سقوط کوي او افغانستان د نن ورځې په پرتله ژور بحران ته ځي.”
ښاغلي عثماني د نړۍ له هېوادونو او د بشري حقونو له بنسټونو غوښتي، چې افغانستان ته د بشري مرستو د کمېدو یا لغوه کېدو مخه ونیسي.

هغه زیاتوي: “د مرستو کمېدل به په افغانستان کې د یو بل طوفان لامل شي.” د افغانستان خلک په دوامداره توګه دغو مرستو ته اړتیا لري. دا مرستې باید وقفې یا موسمي نه وي.

دا په داسې حال کې ده چې د جمهوري ریاست له ړنګیدو وروسته د امریکا د متحدو ایالتونو په یوه بانک کې د اوو میلیاردو ډالرو په ګډون د افغانستان ټولې شتمنۍ کنګل شوې وې.

دغه کار د مایعاتو د بحران لامل شو او د ډالرو بیه د افغانیو په مقابل کې لوړه شوه.

په هېواد کې د طالبانو د واکمنۍ په دوو کلونو کې له افغانستان سره بهرنۍ مرستې تر ډېره حده کمې شوې او دغه کار په هېواد کې د فقر د پراخېدو لامل شوی دی.

له دوو کلونو څخه په کمه موده کې، ملګرو ملتونو له افغانستان سره د بشري مرستو په توګه تر یو ملیارد ډالرو زیاتې نغدي مرستې کړې دي.

له بلې خوا بېکاري بله هغه ستونزه ده چې په تېرو دوو کلونو کې يې تل د ښاريانو شکايتونه راپارولي دي. د دوی په وینا، د فقر او بیکارۍ په اوج کې د بشري مرستو کمښت به د دوی لپاره د خپل ورځني ژوند پرمخ وړل ستونزمن کړي.